'Ik moet alles beleven door mezelf en aan mezelf.' - Etty Hillesum

Waar anderen beginnen en eindigen met het beschouwen van de werkelijkheid, begint zij bij het beleven ervan; ze beschouwt de werkelijkheid door het beleven van de werkelijkheid: 'Ik moet alles beleven door mezelf en aan mezelf.' Dit beleven heeft vooral betrekking op de dingen. Hillesum merkt dat het veel tijd kan kosten om ze 'helder en klaar te beleven  en dan ook zo klaar te formuleren.' Daarbij geschiedt het beleven door de ellende heen: 'Maar nu komt er weer een nieuw stadium, waar ik door heen moet en waar ik heelhuids en zo 'groot' mogelijk doorheen moet en beleven in z'n diepste ellende, om er anderen later doorheen te helpen. Je moet het alles eerst zelf leven.'

Door Rilke te lezen leert ze over 'beleven' en beleeft ze tegelijkertijd: 'Durch alle Wesen reicht der eine Raum: Weltinnenraum.  Dit lijken me de mooiste woorden, die ik ken,waarschijnlijk omdat ze in hun afgerondheid en volmaaktheid precies dat weergeven, wat ik steed sterker aan het beleven ben.'

De mens die zijn innerlijke ontwikkeling serieus neemt, ziet zich steeds weer tegenover de opgave van eerlijkheid gesteld. Eerlijkheid is onderdeel van het dagelijks leven en daarom een eindeloos proces. Het is immers in relatie tot de 'levensdingen' dat men zich rekenschap geeft van zichzelf. Het gaat, in een inspanning van eerlijkheid, discipline, geduld en vertrouwen, om het zo veel mogelijk herkennen van de hoofdweg in het leven, aldus Hillesum, en niet afdwalen langs de 'veel te vele' zijwegen. 

Het stellen van ernstige vragen aan jezelf over hoe je 'werkelijk' in het leven staat, het luisteren naar wat er in je opkomt opdat de feiten tot je doordringen, is innerlijk noodzakelijk om te worden wie je bent, dat wil zeggen, om je taak in het leven tot vervulling te brengen.

I'll always belong to myself
even as many times as I'll try
to give myself away
and as many times as someone
else will try and take it.

I'll always belong to myself
and you'll always belong to yourself

Unions are not formed by giving yourself away
but by coming together

two minds
two hearts
two flames
two contributors
two  architects
building their mad and sane
worlds together.

I dont want to be you
and I dont want you to be me
the beauty and the love comes
from our acceptance of each others souls.

- Rainer Maria Rike

Men moet de dingen, de eigen, stille ongestoorde ontwikkeling laten, 

Die diep van binnenkomt, en door niets gedrongen of versneld worden kan;

Het komt neer op verdragen- en dan baren -

Rijpen zoals de boom, die haar sappen niet stuwt en vol vertrouwen in de storm van de lente staat,

Zonder angst, dat er daarna geen zomer komen kan.

Hij komt toch!

Maar hij komt alleen  tot de geduldigen, die er zijn, alsof de eeuwigheid voor hen lag,

Zo zorgeloos stl en wijds.....

Men moet geduld hebben, met het onopgeloste in het hart en proberen, 

De vragen zelf lief te hebben, als kamers die gesloten zijn en als boeken,

Die in een zeer vreemde taal geschreven zijn.

Het gaat erom, alles 'te leven'.

Als men de vragen leeft, leeft men misschien geleidelijk aan, zonder het te merken op een dag het antwoord.

- Rilke

Etty Hillesum 1914 - 1943, geboren in een Nederlands- Joodse familie, kreeg bekendheid door de publicatie van haar dagboek, 38 jaar nadat zij in Auschwitz werd vermoord. In haar dagboek verwoordde ze haar persoonlijke, innerlijke ontwikkeling te midden van de Tweede wereldoorlog en de holocaust.Ze kreeg therapeutische ondersteuning van Julius Spier en ze las het werk van Rilke, ze haalt hem regelmatig aan in haar dagboek. Julius Spier noemde ze de geboortehelper van haar ziel. Haar intentie was het om 100% mens te worden

Citaat:

Het leven is niet te vangen.

Je wilt het leven vangen in eigen formules.

Je wilt alle verschijnselen van dit leven omvatten met je geest i.p.v je zelf te laten omvatten door het leven.

Rainer Maria Rilke 1875 - 1926  Rilke was de dichter van de  grote existentiële thema's, zoals de liefde, de angst, de Ander en natuurlijk de dood.

Bekendste boek: Brieven aan een jonge dichter

Al zijn teksten zijn bezield door dezelfde adem. Hem lezen is binnentreden in het geheim van de poëzie die, eenmaal waargenomen je niet meer met rust laat. Rilke toont een weg, een weg onderscheiden van de gevstigde religies en de geruststellende snelwegen van de intellectuele en dodelijk saaie kennis. een weg zonder de minste dromerij, zonder vertroosting. Hij toont ons hoe we resoluut mens kunnen zijn, luisterend naar het onzichtbare en vol zorg voor de kleinste en meest geheime vibratie van onze natuur.

Rilke steunt echter vooral de onmetelijkheid van de liefde, die hij aan geen enkele maat onderwerpt. Hij leert ons om met haar hulp steeds verder te kijken, reikhalzend. De liefde is de ruimte voor transformatie, een metamorfose en een gericht zijn naar het onmogelijke dat niet wordt prijsgegeven. Een ware spirituele weg....

Uit Etty's dagboek blijkt hoe zij zich thuis is gaan voelen in de teksten van Rilke. Zij leeft, net als Rilke, in overeenstemming met 'zo binnen, zo buiten' door Rilke 'Weltinnenraum' genoemd. Soms lijkt er wel een innige symbiose tussen die twee te bestaan. Ze schrijft dat ze de hele Rilke, alles van hem, iedere letter, wil lezen en in zich opnemen en dan weer afstropen en vergeten om zo weer helemaal uit zichzelf, uit de eigen substantie te leven.

Ze wil ervaren waar ze leeft onder sterke invloed  van Rilke en waar stemmingen van hem en haar zo samenvallen, dat er van invloed geen sprake meer is. Het gaat om het leven uit zichzelf. Maar eerst zal alles verinnerlijkt moeten worden. Etty Hillesum  beschrijft in haar teksten regelmatig de grote ruimte in haar, die steeds minder materieel en steeds vaker alleen maar 'leeg' is. In het kennen van je innerlijke ruimte ligt de grootst mogelijke vrijheid. Van daaruit kun je zonder dwang van buitenaf veranderen, je overtuigingen en je ideeën over vrijheid opgeven. Dan is er zelfs ruimte voor je zogenaamde vijanden en ervaar je wat vrijheid werkelijk is.

Rilke schrijft:'en als we ons leven maar inrichten volgens de stelregel, die ons aanraadt altijd voor de moeilijkste weg te kiezen, dan zal datgene wat ons nu nog allervreemdst toeschijnt ons zeer vertrouwd en getrouw worden... Misschien zijn alle draken uit ons leven wel prinsessen die er op wachten ons eens mooi en moedig te zien. Misschien is al het verschrikkelijke in diepste wezen wel het hulpeloze dat ons om hulp vraagt.'

Het is duidelijk dat Etty Hillesum zich ook deze gedachte van Rilke ten diepste eigen heeft gemaakt. En dat niet alleen. Ze heeft er uiteindelijk naar geleefd.

Rilke heeft over liefde gesproken als weinig anderen - over een liefde die erin slaagt tot in alle lagen van het hart door te dringen. Met hem laten we alle holle en verstikkende gemeenplaatsen achterwege. De liefde stelt de mens in staat te naderen tot de 'wijdte'. Maar Rilke legt, vooral in zijn Elegieëen, de nadruk op het feit dat de liefde eerder een beproeving is die men het hoofd moet bieden, dan een oplossing. De liefde die erop uit is zijn eigen dorst te lessen is een vergif. Om het onmogelijk te durven, om lief te hebben voorbij zichzelf, dat aanvaardden en onvervuld te blijven, dat is waarachtige,  liefde.

We moeten kiezen voor de verandering, waarachtige liefde is een daad van het hart dat zich onophoudelijk vernieuwt. Haar enige echte lijden bestaat in het beknotten van deze gave.

'Nicht sind die Leiden erkannt,
Nicht ist die Liebe gelernt,
Und was im Tod uns entfernt.'

In dit  sonnet uit de Sonnette an Orpheus beschrijft Rilke hoe het tijdperk van de machine alles en iedereen in zijn greep heeft gekregen. Hij verwoordt hoe de grondervaringen van het leven -ondanks alle veranderingen- altijd dezelfde blijven en terugkeren. Orpheus zingt over liefde, lijden en dood. Al zingend haalt hij de mens uit de wervelende droom van de vooruitgang en brengt hem terug bij de kern van zijn leven.

Die moet telkens opnieuw gerealiseerd worden: het echte lijden wordt niet altijd erkend, de echte liefde moet worden geleerd en het raadsel van de dood blijft ons onrustig maken. Dat de dichter blijft zingen, is onze troost. Door zijn gezang wordt het land geheiligd en er is plaats voor feest.