We kennen ze de dwaze minnaars van het leven, Rumi en Franciscus. Deze minnaars staan niet op hun kop voor een vrouw. Zij zien de wereld omgekeerd omdat ze met hun voeten aan de hemel of op hun hart lopen. Zij houden alleen de werkelijkheid van de liefde voor waar, niet die van de wereld van verschijnselen en attracties.

Het perspectief is dikwijls diametraal tegenovergesteld aan het gangbare, het bekende.Dit komt tot uitdrukking in de vele paradoxen die hun mystieke literatuur kenmerkt. De kunst voortdurend 'Het ene in het andere te zien en het andere in het ene'; dat van de Ene Geliefde waarin en waaruit alles bestaat.

Bezield als de werkelijkheid is met de geur en de kleur van de Geliefde, is niets van de dagelijkse wereld om ons heen hiervan uitgesloten. Alle dagelijke verschijnselen worden opgetild naar het hoogste niveau dat maar mogelijk is, dat van de Ene Geliefde.

Zij spreken vanuit een levende ervaring over  een Weg van Terugkeer; de ervaring, de weg en de aanwijzingen voor die weg om 'naar  huis', naar het hart van het bestaan van de mens en naar de eenheid met Zijn Schepper terug te keren vraagt van ons opmerkzaamheid, grote opmerkzaamheid.

Jouw schip(ego) zal niet zinken,
totdat je de laatste gewichtsteen erin legt.

- Rumi

Er zijn drie soorten vlinders in het volgende verhaal maar de vlinders of motten van de derde soort delen met elkaar dat ze 'minnaars van het leven' zijn, van het soort dat wij liever uit de weg gaan omdat het zoveel van ons vraagt, omdat het zo onvoorstelbaar heet  is om midden in het vuur te gaan staan.

Er bestaat een mooi klein verhaal van een van de mystici van de Islam, Faridoen Attar, een apotheker uit de bazaar , die in de twaalfde eeuw in Nishapoer, in het huidige Iran leefde. Het komt uit zijn prachtige episch leergedicht 'De samenspreking der vogels'. Het gaat over een groep vlinders die zich voorgenomen hebben het geheim van de vlam van de kaars te leren kennen.

Je weet wel, vlinders of motten worden onweerstaanbaar  aangetrokken tot het licht, door de vlam van de kaars bijvoorbeeld. Attar of ikzelf spreken weliswaar in beelden, maar het gaat over ons, het geheim van ons leven, over onze hunkering dat geheim te leren kennen.

Op een avond verzamelden zich een groep vlinders fladderend bij elkaar. Ze wilden de waarheid te weten komen over het licht van een kaars dat ze ergens in de verte  gezien hadden. Ze besloten eropuit te gaan om te  ontdekken wat het was en om nieuws te vergaren over die moeilijk te onderscheiden en te bepalen gloed daar in de verte.

Een van hen vloog weg totdat hij in de verte een paleisvenster onderscheidde waar de kaars brandde. Hij vloog niet dichterbij, maar keerde weer om aan de anderen te vertellen wat hij dacht dat hij gezien had. De leider van de groep vlinders wees dit van de hand. Hij zei, 'Hij weet nog niets van de vlam'.

Een andere vlinder die ijveriger was dan de vorige vloog er vervolgens op uit. Hij vloog naar het paleis en passeerde de deur. Hij fladderde een poosje in het schijnsel van de vlam, merkte hoe heet die was, brandde er bijna zijn vleugel aan en vloog toen weer terug om te vertellen hoe ver hij geweest was, wat hij had gezien en had ondergaan. De leider van de vlinders zei: 'Je draagt nog niet het teken van iemand die gepeild heeft hoe de kaars schijnt'.

Toen vloog er een derde vlinder uit, en hij maakte in zijn duizelige vlucht het licht van de kaars het hof. Hij zweefde boven het licht en in zijn hartstochtelijke vlucht vermengden zich het vuur en hij zelf in hun dans. De vlam omvatte zijn vleugeltoppen, lichaam en hoofd. Zijn hele wezen gloeide een krachtige doorzichtige rode gloed. Toen de leider plotseling die rode vuurgloed zag zei hij, 'Deze vlinder weet het. Hij kent de waarheid die we zoeken, de verborgen waarheid waarvan we niet kunnen spreken. 

Je kunt je langgekoesterde doel niet bereiken als het niet eerst aan lichaam en ziel voorbijgaat. Als er maar één stukje overblijft, dan zul je je terugtrekken en je in wanhoop storten. Geen schepsel kan hier toegelaten worden als hij niet helemaal zijn identiteit opgeeft. Deze vlinder had het ware leven gevonden.

Wat was er in het licht van die kaars dat mij zo snel opende en verteerde?

Kom terug mijn vriend!

De vorm van onze liefde is niet een geschapen vorm.

Niets kan mij helpen behalve die schoonheid.

Er is een dageraad die ik mij herinner.

Toen mijn ziel iets hoorde van jouw ziel.

Ik dronk water van jouw bron en voelde dat de stroom mij meenam.

Liefde zegt: ' Ik geef je dit ogenblik.'

Ik zocht om mij heen naar excuses,

maar liefde kwam en verontschuldigde mij.

Ik voel me niet langer een vreemde

met mijn hart hier en mijn ziel daar.

Ik ontdekte dat Hij, de Ene, hart en ziel is.

Hij was het, niet ik, die op de deur klopte,

Hij was daarbinnen.

Nu koester ik mijn eigen borst,

want daarin is Hij verborgen.

Niemand anders kent Jou; 

Ik ken jou omdat Jij mij bent.

Vormen worden een kleinigheid,

wanneer gevoel en intuitie

zich rijkelijk vermeerden.

Uiteindelijk wordt een mens moe van alles,

behalve van het verlangen van het hart,

van het reizen van de ziel.

Sultan, heilige, zakkenroller,

liefde neemt iedereen bij de oren,

en sleept ons, op geheime manieren

mee naar God.

Ik wist nimmer dat God ook naar ons verlangt.

- Rumi

Een geestrijk mens die deze wereld bewoont en het hemd van de liefde niet draagt, leeft in ongenade en is een schande.

Wees een dwaas in de liefde, want liefde is alles wat er is.

Je komt niet anders in Aanwezigheid dan door een uitwisseling van liefde.

Als iemand je vraagt: ' Maar wat is liefde' antwoordt dan: ' Het ontbinden  van je eigen wil'.

Werkelijke vrijheid overkomt diegenen, die de vragen rond vrije wil en lot, aan zich voorbij hebben laten gaan. Liefde is een keizer; beide werelden spelen met hem. Hij merkt hun buitenlendespel nauwelijks op. 

Liefde en minnaar leven in eeuwigheid. Andere verlangens zijn maar substituten voor deze manier van zijn. Hoe lang wil je in de omhelzing van een dood lichaam liggen? Houdt meer van de ziel, want die kan niet vastgehouden worden. Wat er in de lente geboren wordt, sterft in de herfst. Liefde is ongevoelig voor seizoenen. Als je wijn uit druiven perst, kun je soms water verwachten.

Maar dit pad van liefde kent geen verwachtingen. Voel je je, in je vereenzelviging met jouw lichaam, ongemakkelijk? Stop daar dan mee. Reis veel lichter, er liggen immers vleugels voor jou gereed. Wees zo helder als een spiegel die niets weerspiegelt. Wees schoon van beelden en van het getob dat samenhangt met de aanwezigheid van beelden.

Richt je blik op diegene die zich niet schaamt of bang is voor welke waarheid dan ook. Omvat elk menselijk gelaat in de jouwe zonder over hem of haar te oordelen; wees zuivere leegte. Wat is daar dan, vraag je? Stilte, meer kan ik niet zeggen. Minnaars hebben enkele geheimen die zij bewaren.

Geliefden komen elkaar niet zomaar ergens tegen.
Ze waren altijd al in de ander verscholen.

Vergeet niet dat het Allerheiligste binnen in jou is.

Het is niet je taak om naar liefde te zoeken, maar eerder om alle hindernissen tegen de liefde die je zelf hebt opgebouwd op te sporen en ongedaan te maken.

Gelukkig de ziel die liefheeft, want zij houdt God gevangen en maakt Hem bereid tot alles wat zij wil.

Ik ben van mijn lief en mijn lief is van mij.

Hooglied van de liefde: de liefde geeft nooit op.

Een gebroken hart krijg je als je liefde kwijt bent.

Treed uit de kring van de tijd, de kring van liefde binnen.

In de mystieke traditie symboliseert waanzin vaak het oplossen van het zelf, dat op zijn beurt het hart van de mysticus opent voor de ware ervaring van de werkelijkheid.

Dit is de liefde: opwieken naar de hemel.
Elk moment een honderdtal sluiers stuk scheuren.
Eerst maak je je los van het zelf.
Je eerste stap zet je zonder voeten-
deze wereld negeren en alleen zien wat U ziet.

Ik zei: ' Gelukgewenst, mijn hart dat je de kring van minnaars hebt betreden,
dat je verder kijkt dan het oog, dat je het laantje van het hart in rent'.

Waar komt deze adem vandaan, mijn hart?
Waar komt dit bonzen vandaan, mijn hart?

Vogel spreek de taal der vogels, ik begrijp de geheime betekenis.
Het hart zei: 'Ik was in de fabriek waar het huis van water en klei stond te bakken.
Ik vloog bij de werkplaats vandaan toen die in het leven werd geroepen.

Toen ik geen weerstand meer kon bieden, sleepten ze me mee.
Wat moet ik daarover zeggen?

De Geliefde is alles, de minnaar slechts een sluier.
De Geliefde is levend, de minnaar een dood ding.
Wanneer liefde haar kracht gevende zorg onttrekt, blijft de minnaar achter als een vogel zonder vleugels.

Hoe kan ik wakker en bewust zijn als het licht van de Geliefde afwezig is?
Liefde wil dat dit woord aan het daglicht wordt gebracht.
Vind je despiegel van het hart dof, dan is de roest nog niet van haar oppervlak verwijderd.