In mijn ziel is een tempel, een altaar, een kerk die oplost.
Die oplost in God Zelf.

- Rabia al Basra

'O God, jij die de geheimen van de mensen kent. Vervul de wereldse wensen van mijn vijanden, en schenk aan mijn vrienden de eeuwigheid van het toekomstige leven. Maar wat mij betreft: ik hoef geen van beide. Ik ben bevrijd van van elke wens ervan. Indien ik deze wereld bezat, of de wereld van de eeuwigheid, dan zou ik nog weinig verlangen bij jou te zijn. Jij, God, bent de enige die ik wil bezitten; aan jou heb ik genoeg. Indien ik mijn blik zou werpen op één van die twee werelden, en indien ik iets anders zou verlangen dan jou, dan zou ik mezelf als een ongelovige beschouwen.'

'Hij wierp haar op de bodem van het bestaan.'

Twee vrouwen die in verzet kwamen tegen de hopeloosheid van hun cultuur , tegen een patriarchale spiritualiteit, tegen de zelf- beschadiging van de traditie. Duidelijk taal  spraken zij tot de centrale instituties in zoverre  die  betrekking hebben op bezit, seksualiteit en vrijheid.

Een engagement; geen geloofstaal maar een daadwerkelijk identificeren met de armen. Ze hangen geen academische theologie aan. Mystiek betekende hervorming, een verandering van de wereld in de eigen levenssituatie, politiek betrokken zijn en een confrontatie met het lijden. Ze vonden dat lijden niet op de 'klassieke' manier moest worden verdragen omdat het loutert, maar zochten naar een verdieping van het lijden in hun eigen leven.

Ze waren voor de democratisering van de mystiek; 'wij zijn alle mystici' en zagen mystiek als het inoefenen van een geloofshouding die tegelijk een levenshouding is. Het stelt je ziel aan de orde in je leven, die doet ertoe. God is niet buiten de ziel. Identiteit ervaar je in dit leven; dat we zouden kunnen zijn en tegelijkertijd de onmogelijkheid van dit leven, daar gaat het leven  over.

Ze hingen een radicale theologie aan die raakt aan de wortel van onze onmacht en angst en ons verzekerd dat alles mogelijk is. Vanuit die andere wereld is er geen angst!

Hun mystiek bevatte een visionair element; om heel te zijn, zonder angst, hopen, geloven, een geluksgevoel te ervaren. God neemt deel aan ons leven. Zonde is de prijs van een niet-authentiek leven.

In 'Mystiek en verzet' haalt Dorotee Solle Rabia aan als een groot voorbeeld.

Een van de belangrijkste figuren uit de vroege soefi-mystiek was een vrouw, Rabi'a Al Adawiya, de heilige van Basra (713-801). Door tijdgenoten bezongen als ' de door een speciale sluier omhulde, de door hatstocht en liefde ontvlamde, de door nabijheid en gloed verwarde, de in de eenwording met God verlorene, de door mannen geaccepteerde, de tweede onbevlekte Maria...'

Moslimse vrouwen die zich als feministen beschouwen, beroepen zich op Rabi'a, daarmee verwijzend naar een niet- patriarchale spiritualiteit. Hier heeft een traditie haar eigen zelfbeschadiging overleefd!

We weten niet zo veel over het leven van Rabi'a, maar de weinige feiten spreken duidelijke taal met betrekking tot de centrale instituties voorzover die betrekking hebben op bezit en seksualiteit. Rabi'a was een vrijgelaten slaaf en leefde in de grootste armoede. Toen men haar wilde overreden om de hulp van familieleden in te roepen om haar armoede te verhelpen, antwoordde ze:  'Ik zou me schamen de dingen van deze wereld te verlangen van hem aan wie de wereld behoort. Hoe zou ik ze dan kunnen verlangen van hen  aan wie ze niet behoren? Op dezelfde manier reageerde ze op de suggestie om een huwelijk aan te gaan, ' mijn wezen is al in de echt verbonden. Daarom zeg ik dat mijn zijn in mij uitgeblust, in hem ( God) opgeleefd is.

We hebben aan Rabi'a een aantal van de mooiste liefdesgedichten te danken:

Met twee liefdes heb ik U liefgehad

Met een zelfzuchtige

En een liefde de uwe waardig.

In de liefde, waarin ik mij zoek,

Richt ik me geheel op U.

En sluit anderen uit.

In de liefde, de uwe waardig,

Licht U de sluier op,

Zodat ik zien kan.

Maar niet mij komt de lof toe,

Noch in de ene noch in de andere,

Maar in de ene of de andere liefde

Komt de lof U toe.

Het thema van de belangelozen, van de niet- berekenenden, van de onbaatzuchtige liefde terwille van de liefde, is een van de centrale thema's van de mystiek in het algemeen. God lief te hebben, niet omdat machtige instituties of ook Hijzelf dat bevelen maar in een daad van niet- verschuldigde vrijheid, is oorsprong van de mystieke relatie, die basis is toereikend.

Als Rabi'a God liefheeft betekent dat dat ze zich heeft bevrijd van de instituties, van de rolpatronen van de vrouw, van de rituelen van de religie; ' ze 'is wat ze doet'. Ze verwacht geen beloning maar leeft in de zuivere tegenwoordigheid van de vreugde die geen 'waarin' meer nodig heeft.

Men kan de mystiek eenvoudigweg beschouwen als een anti- autoritaire religie, waarin uit de bevelende heer de geliefde wordt, uit het later nu, uit het naakte of ook het verlichte eigenbelang, dat rekening houdt met straf en beloning, de mystieke vrijheid.

In een straat in Basra liep ze rond met een fakkel in de ene en een emmer water in de andere hand. Toen haar gevraagd werd waarom ze dat deed, antwoordde ze; ' Ik wil het paradijs in brand steken en water in de hel gieten, zodat deze beide sluiers verdwijnen en duidelijk wordt wie God uit liefde en niet uit angst voor de hel of hoop op het paradijs aabidt.'  Ik heb Hem slechts gediend omdat ik Hem liefheb en Hem begeer.

Eens maakte Rabi'a een pelgrimsreis naar Mekka. Toen ze opkeek naar de Kaaba- ze had de reis gemaakt om die te eren- sprak ze: ' Ik had behoefte aan de Heer van de Kaaba. Wat baat mij de Kaaba? Ik ben er zo dicht bij gekomen dat zijn woord 'Wie mij nadert tot op een span, die nader ik tot op een el' op mij van toepassing is- wat kan mij de Kaaba nog schelen?

Nuchtere Rabia:

' Ooit zei een man, die zichzelf niet meer meester was( in extase):

'O God! Open eindelijk een deur waarlangs ik tot bij jou kan komen!

Rabia zat daar toevallig ook .

En ze zei: 'O dwaas! Is die deur soms dicht.'

Rabi'a heeft het element van de ' belangeloze liefde' geintroduceerd in de harde leer van de vroege asceten en daarmee het soefisme veranderd in echre mystiek.Ze heeft de liefde terwille van de liefde tot het middelpunt van de soefi- mystiek gemaakt, en soefi' van alle tijden hebben haar beroemde gebed gereciteerd:

O, mijn Heer,

Wat U ook van deze wereld

Bestemd hebt voor mij,

Geef het uw vijanden,

En geef het uw vijanden,

En het aandeel aan de komende wereld

Dat U mij wilt geven,

Geef dat aan uw vrienden-

U bent mij genoeg.

'Wir beginnen den Weg zum Gluck nicht als Suchende, sondern als schon Gefundene.'

Dorothee Solle - 1929 - 2003

Zij democratiseerde de mystiek : ' wij zijn allen mystici' was een bekende uitspraak van haar. Deze democratisering en in zekere zin ook moralisering van de mystiek is een belangrijk onderdeel van Solle's theologische herwaardering van zowel de openbare als de persoonlijke of innerlijke betekenis van het christelijk geloof. Ze wilde de mystiek ontdoen van haar elitaire en naar binnen gekeerde imago, en affectieve en introspectieve elementen toevoegen aan de sterk gerationaliseerde protestantse theologie.

Mystiek heeft betrekking op het inoefenen van een geloofshouding die tegelijk een levenshouding is: de heenreis( naar het eigen innerlijk) die onlosmakelijk verbonden is met de terugreis ( naar de werkelijkheid van alledag).

Terugkeer naar de wereld in betrokkenheid op en solidariteit met anderen. Dit vraagt om een verbinding van politieke theologie en mystiek.