'Het Zelf in het hart is als een grens die de wereld ervan scheidt. En daarom zal degene die deze grens heeft overschreden en het Zelf heeft gerealiseerd, als hij blind is, ophouden blind te zijn, als hij gewond is, ophouden gewond te zijn, als hij terneergeslagen is, ophouden terneergeslagen te zijn.'

- Upanishad

Je ziel, dat is je diepste zelf. Veel van wat je hebt, kun je missen. Veel van wat je bent, kun je kwijtraken. Maar je kunt niet zonder ziel. Vandaar dat velen de ziel als onsterfelijk beschouwen. Ze kunnen zich niet voorstellen er niet meer te zijn, dus moet er iets zijn dat blijft, ook als je alles kwijt bent.
Je leven is bezield. Leven is iets dat je ondergaat, iets dat je overkomt. Je wordt overspoeld door het leven, en je ziel probeert daarbij het hoofd boven water te houden en vat te krijgen op je leven. Je ziel geeft je leven een doel en een richting.

Hebben dieren een ziel? Velen geloven van niet. Een dier maakt deel uit van zijn natuurlijke omgeving. Het speelt daarin een specifieke rol, en kent geen alternatieven. Wat dat betreft is een dier niet meer dan een radertje in het mechanisme van de natuur. Zo neemt men aan. Want je kunt een dier niet vragen naar zijn ziel!

Maar wat betekent het dan als mensen wel een ziel hebben? Zijn wij dan geen dieren?
Hebben wij geen functie in het grote gebeuren van het leven op aarde?

Het lijkt wel of wij in plaats van een functie een ziel nodig hebben om onszelf te zijn.
Wij ontlenen onze identiteit niet aan wat we zijn, maar aan wat we onszelf toeschrijven.
We hebben een ziel nodig om onszelf te zijn.

'Wie ben ik' is afhankelijk van 'wie zijn wij'? Mensen zijn de enige wezens op aarde die een zelf kunnen scheppen. Dat moeten we zelfs doen, want alleen het zelf verschaft ons een gezichtspunt, een unieke kijk op de wereld. Wij zijn geen passieve ontvangers van zintuiglijke signalen , maar komen ter wereld als scheppers. Enkel zelf - ik, me,mijn; heeft  één doel; het geeft je een persoonlijk belang in de wereld. Onze schepping is broos en kent vele crises. Als je huis of baan kwijtraakt dan genereert deze uiterlijke gebeurtenis, angst en twijfel in alle aspecten van het zelf. Je wereld stort in heeft betrekking op het zelf en zijn vertrouwen dat het de werkelijkheid begrijpt. Na iedere traumatische gebeurtenis voor lichaam of geest heeft de broze-ik-persoonlijkheid tijd nodig om zich te herstellen.

In ons wedijveren twee persoonlijkheden: één die we van nature zijn en één die we worden om ons aan te passen aan de familie en sociale omstandigheden binnen ons culturele milieu. Deze wisselwerking tussen tegengestelden  wordt in ons eigen leven uitgespeeld. 

Mensen moeten volledig zichzelf worden om volmaakt te leven. Het proces van zelfverwerkelijking van de psyche loopt via de ervaringen en de integratie van zijn diepere lagen en brengt ons zo naar een heelheid van zijn.

Het ego van de mens maakt het voor hem onmogelijk in welke vorm dan ook eenheid of totaliteit waar te nemen, te herkennen, of zich ook maar te kunnen voorstellen. De ziel en het ego zijn in tegenspraak met elkaar.

De mens denkt altijd alleen maar dat te zijn waarmee hij zich identificeert, zoals hij zichzelf ziet. Ons lichaam is de spiegel van onze ziel- het laat ons ook dat zien, wat de ziel zonder confrontatie niet kan herkennen.  Door eerlijkheid en zelfkennis vinden we het Zel, niet het 'ik'. Het 'ik' verhindert door zijn afgrenzing voortdurend de herkenning van het geheel, het zelf.

Individu is het Latijnse woord voor eenling. Dat woord betekent van oorsprong: een ongedeeld mens. Het komt van in= niet en dividere = verdelen. Een individu is dus iemand die niet verdeeld is in zichzelf, een heel mens.

Wie de eenheid in zichzelf herstelt tussen zijn persoonlijke natuur en zijn Christusnatuur, die is een heel mens, of met een term uit gnostiek: een eenling. Het woord eenling kun je verstaan als 'een heel iemand', iemand die de afgescheidenheid in zichzelf heeft geheeld.

Het woord collectief of ' menigte' verwijst naar de collectiviteit waar je je identiteit aan zou kunnen ontlenen. Opgaan in de menigte, je ware zelf daarmee ontkennend, is een dwaling.
Een verkeerde geesteshouding. De weg terug uit die dwaling, is de weg naar het innerlijk kind in je zelf. Maar je bent nu geen kind meer, je bent een volwassene. Met de mogelijkheid om innerlijk vrij te zijn, trouw aan de bewogenheid van je hart.
Liefde maakt van de massamens een individu. 

Het imago is de buitenste laag van onze identiteit. Het imago is het beeld dat we willen dat anderen van ons hebben. Het is een geïdealiseerde constructie die een schijn van zelfverzekerdheid probeert te creëren. Het is de afscherming voor anderen van onze innerlijke angsten en bedekkingen van angsten. Het is de buitenste schil van onze identiteit die ervoor zorgt dat anderen ons zien zoals we onszelf graag willen zien en vooral dat anderen niet zien waarover we ons onzeker voelen. Het is de grote met-mij-alles-goed-show en iedereen speelt hem dag in dag uit. Ga maar na bij jezelf welke imagotrucjes je gebruikt.

We hebben overeenkomstig het bewijs van onze eigen ervaring op dit moment, minstens twee zelven of twee soorten zelven. We hebben het zelf dat kan worden gezien of gekend, en het zelf dat niet kan worden gezien of gekend. We hebben de ongekende ziener, en we hebben al de kleine zelven die worden gezien.
Het ware zelf wordt vaak de getuige genoemd: het is de getuige van alles wat gebeurt, maar kan zelf niet in een object worden veranderd- als echt subject kan het niet worden geobjectiveerd. Het weerspiegelt moeiteloos en spontaan alles wat verschijnt, maar grijpt er niet naar en houdt niet vast. 
Het ware zelf is in zekere zin een diep mysterie, iets wat nooit kan worden gezien en wat toch het hele universum voor zich ziet.
Wat is dat zelf van mij? Blijf rond tasten in die vraag, blijf proberen de denker te denken, de voeler te voelen en de ziener te zien.

Mystici zeggen : 'het ware zelf is niet dit, niet dat.'

Alles wat je kunt zien of weten over jezelf is sowieso niet je ware zelf, maar alleen nog een object, dus laat het gewoon los en koppel in plaats daarvan jezelf los van alles waarvan je dacht dat het jezelf was. Zeg tegen jezelf:  'Ik heb een denken, maar ik ben niet mijn denken', 'ik heb gevoelens, maar ik ben niet mijn gevoelens'. Dit zuivere zelf of de getuige  beweegt niet- het wordt niet aangeraakt door tijd of beweging, datum of duur. Dit zelf wordt niet door de tijd aangeraakt, integendeel: het leeft in de eeuwigheid. Blijf je ontspannen in de rol van ziener, dit geeft een gevoel van bevrijding van objecten, bevrijding van de pijn en de kwelling je te identificeren met kleine objecten, die even blijven en voorbijgaan, en die jou en passant kwellen. Bevrijding van de kleine en nauwe vereenzelviging met objecten die je gewoonlijk jij noemde. Volgens de mystici heb je een groter gevoel van oneindige vrijheid naarmate je dichter bij je ware zelf komt. 

Je gelooft in de waarden, woorden en verhalen van een ideologie. Deze woorden en verhalen vormen de richtlijnen voor je handelen in de wereld. De waarden zullen je handelen naar de medemens bepalen. Je geeft voeding aan je identiteit door de werkelijkheid  te beoordelen aan de hand van dit standpunt. Samen vormt dit een patroon dat over de werkelijkheid gelegd wordt.
Maar die beelden hebben geen wortel in de werkelijkheid. Het zijn slechts willekeurige betekenissen die het collectief, waartoe je behoort, aan de werkelijkheid toekent. Door dagelijks gebruik ben je gewend geraakt  aan de betekenissen en kun je die haast niet meer anders zien. Dat maakt je tot een gevangene van je eigen beelden en kost het veel moeite om daar los van te komen. Je bent met je zelfbeeld geketend aan deze ideologische identiteit. Vanaf het moment dat je niet meer in je ideologische identiteit gelooft ben je een vrij mens, omdat de illusie waarvan je eerst een deel was met een beeld van jezelf, dan geen greep meer op je heeft.
Verbeelding van de werkelijkheid in collectief verband veroorzaakt vijandig denken en handelen('wij tegen zij') en scheidingsdenken. 

Je kern, dat zijn je talenten, je ambities, en je behoefte om op jouw unieke manier liefde uit te dragen en te ontvangen in de wereld.

Alle omstandigheden op onze planeet, alle omstandigheden van het leven zijn door ons voor ons geplaatst (onthoud altijd: we handelen gezamenlijk; er is slechts Een van ons) zodat we mogen beslissen, uiten en ervaren wie we werkelijk zijn in relatie tot onze omstandigheden.

Aldus ervaren zowel degenen die lijden als degenen die een eind maken aan het lijden van anderen wie ze werkelijk zijn in relatie tot deze omstandigheden. Dit is precies wat er op aarde gebeurt. Alles wat er gebeurt, gebeurt precies zoals het hoort zodat allen kunnen ontwaken!

Als mensen zich bewust worden van een hun door anderen aangeprate identiteit, waarmee ze nu in onmin leven, spreekt men van een identiteitscrisis. Een crisis van eigen identiteit is steeds eigenlijk een verzet tegen een door de samenleving aangeprate identiteit en rol. Daarom zijn veel gelovigen op zoek naar echte, vrij gekozen identiteit; naar een eigen levensweg, naar spiritualiteit.

- Schillebeeckx

Narcisme  is een bron van agressie en geweld. Narcisme wordt hier verstaan als de weigering het imaginaire zelfbeeld dat ieder mens van zichzelf opbouwt en koestert, los te laten ten bate van een symbolisch ik, dat creatief weet om te gaan met eigen behoeften, verlangens, idealen, frustraties, ontgoochelingen en beperkingen. Een 'gekwetst' zelfgevoel kan de bron zijn van agressie; in de agressieve gedragingen van de narcistische mens komen de geweldplegingen tegen zichzelf en de ander tot uiting.

De narcistische problematiek behoort tot het leven van de mens. Of je wilt of niet: dagelijks word je geconfronteerd met lichamelijke, psychische en socio-culturele beperkingen van je zélf: gevoelens van onmacht, eenzaamheid, onzekerheid, vervreemding; met frustraties, tegenslagen, ziekte, lijden, ouder worden en sterven. Al deze onverbiddelijke, negatieve, maar reële levenservaringen die zo maar ongevraagd op je afkomen en je diepste zelf raken, worden vaak tot ervaringen van een grens, van illusie en innerlijke verwarring, van gekwetst zelfgevoel, innerlijke zwakheid en grondige onzekerheid. Je wordt gedwongen je eigen kwetsbaarheid  onder ogen te zien: je wordt op jezelf teruggeworpen.

Waarschijnlijk zul je, hardnekkige pogingen ondernemen om je beperktheid en onmacht te ontkennen, je gekrenkte en gehavende imaginaire zelfbeeld weer opvijzelen, je gezicht redden en je middelpuntswaan vol houden; ook al moet je op je tenen lopen en deze krampachtige pogingen tot zelfbevestiging bekopen met emotionele stress, of je toevlucht nemen tot felle afweermechanismen, tot hardnekkig, soms gewelddadig verzet tegen vermeende vijanden en aanvallers van je overdreven, irreëel gevoel van eigenwaarde, van het door jezelf ontworpen en gekoesterde 'ik-beeld'.

Het loslaten van dit imaginaire ideaalbeeld van jezélf- veronderstelt een proces dat door de mystici beschreven wordt als een sterven aan je zélf. Het opent de weg naar een partieel en nooit absoluut ervaren van geluk voor jezelf en voor de ander. Maar de vraag is dus: is het geestelijk omvormingsproces inderdaad een uitweg uit de aangeboren narcistische houding van de mens die niet zelden een bron is van agressie en geweld en, in de grond, een grove vorm van zelfbedrog. Leert de mystieke weg je omgaan met je agressieve impulsen en afweermechanismen, met je gevoelens van onmacht en onzekerheid, met je frustraties en desillusies? Leert de mystieke weg je omgaan met ziekte en lijden, met leven en dood? En is deze weg tegelijkertijd de entree tot een beter leven?

Voor de mystieke eenheidsbeleving blijft wezenlijk dat ze niet wordt beschouwd als een ervaring' waarbij het ik samenvalt met het oneindige', maar als een ervaring van verbondenheid. In de kern van de mystieke ervaring is het besef van het andere steeds aanwezig.